فرش یا قالی، به گستردنی که از پشم، پنبه، ابریشم، … بافته شده می‌گویند. فرش در ایران از قدمت بسیار زیادی برخوردار است و طوری که گفته شده از زمان پیش از اسلام (هزاره پنجم پیش از میلاد) فرش در ایران مورد استفاده قرار می‌گرفته است. البته در این مورد نظرات و استدلالات گوناگونی مطرح شده و نمی‌توان در مورد آن به قطعیت سخن گفت. با این حال یکی از اسنادی که دال بر قدمت فرش ایرانی دارد، سندی است که توسط تاریخ نگار یونانی یعنی گزنفون در سال‌های 345 تا 430 پیش از میلاد نوشته شده است. این سند که در کتاب سیرت کوروش آمده به این شرح است: ایرانیان برای نرم بودن بستر خوابشان، در زیر آن از قالیچه استفاده می‌کنند. همچنین قالی پازیریک که به عنوان قدیمی‌ترین فرش جهان شناخته شده است، به دلیل نقوش هخامنشی بر قدمت فرش ایرانی دلالت دارد. این قالی را دست بافتی از دوران مادها / پارت‌ها برای هخامنشیان می‌دانند. سند دیگر در این باب، صحبت‌های حماسه‌سرای یونانی یعنی هومر است که در سده هفتم می‌زیسته است. او در جایی از یک کاناپه که با قالی ارغوانی رنگ فرش شده بود، صحبت کرده بود.

فرش‌های دوران تیموریان

طبق نظر محقق آرمی برینگز، فرش‌هایی که در دوران تیموریان بافته شده بود از بافت و ظاهری برخوردار بود که به خوبی تاریخچه آن دوران را نشان می‌داد. البته سند قطعی در این باره وجود نداشت و باعث شد تا نظر آرمی برینگز به طور قطع بیان نشود. تنها می‌توان گفت که در دوران تیموریان نیز فرش ایرانی از محبوبیت زیادی برخوردار بوده است.

فرش‌های دوران صفویه

در دوریه صفویه به دلیل حکومت شاه عباس و شاه طهماسب اول، فرش ایرانی به اوج زیبایی خود رسید. فرش‌های آن دوران از زیبایی و بافت بسیار خوبی برخوردار بودند و به همین دلیل مورد تجارت قرار می‌گرفتند. در واقع می‌توان اولین دوران تجارت فرش ایرانی را، دوران صفویان در نظر دانست. دوران حکومت صفویان رنسانس قالی ایرانی بوده و از آن زمان 3000 تخته فرش باقی مانده که هم اکنون در موزه‌های ایران و جهان نگهداری می‌شود. در آن دوران به دلیل وفور مواد موردنیاز برای بافت فرش، در بسیاری از شهرهای ایران کارگاه‌های قالی بافی بنا شد. شهرهایی از جمله شیروان، قره باغ، گیلان، تبریز، اصفهان، کاشان و… . طرح‌های ترنج در وسط قالی و لچک‌ها از همان دوران به وسیله نقاشان مجرب طراحی و وارد فرش شد. دوران اوج فرش در زمان صفویه با حمله افغان‌ها رو به انحطاط رفت.

دوران سلجوقیان

فرش ایرانی در این دوران نیز به خوبی درخشش کرد. دلیل آن تبحر بالای زنان سلجوقی در بافتن فرش بود. آنها در بافت فرش با گره ترکی تبحر خاصی داشتند و این امر موجب درخشش فرش در دوران سلجوقی شده بود.

شروع تجارت فرش در ایران

تجارت اصلی فرش ایرانی در قرن نوزده میلادی شکل گرفت. در آن زمان بسیاری از فرش‌ها و قالی‌ها از نواحی مختلفی از جمله تبریز به کشورهای اروپایی راه یافتند. با ورود فرش پرآوازه ایران به اروپا، بسیاری از کشورها برآن شدند تا نمایندگانی به ایران و دیگر کشورها بفرستند و به جمع‌آوری فرش‌های کهنه و باارزش بپردازند. زمانی که این منابع به پایان رسید، شرکت‌هایی از کشورهای انگلیس، آلمان و امریکا وارد عمل شدند و شروع به تاسیس کارگاه‌های فرش بافی در شهرهایی چون کرمان، تبریز و سلطان آباد (اراک) کردند. این کارگاه‌های فرش‌بافی تا زمان جنگ جهانی اول فعال بودند و تولید قالی را به حد نصاب رسانده بودند.

دوران قاجاریه

در اواخر قرن 19 و زمانی که قاجار به حکومت رسیده بود، شغل فرش‌بافی در ایران دوباره به اوج رسید.

امروزه فرش ایرانی در جهان از محبوبیت زیادی برخوردار است و حدود 40 درصد صادرات ایران از استان آذربایجان شرقی صورت می‌گیرد.